Po blisko 10 godzinach prac sejmowa komisja Sprawiedliwości i Praw człowieka przyjęła projekt ustawy o statusie sędziów TK. Wcześniej najwięcej dyskusji wywołały m.in. sprawy Kodeksu Etycznego Sędziów TK, doprecyzowania Regulaminu Sejmu i kwestia kolejnych ustaw o TK.

Opozycja za niekonstytucyjny uznała między innymi zawarty w ustawie przepis dotyczący przechodzenia w stan spoczynku sędziów, którzy ukończyli 70 lat, chyba że złożą odpowiednie zaświadczenie lekarskie. Zgodnie z ustawą, niezłożenie takiego zaświadczenia równa się zrzeczeniu się urzędu.

Oto 6 kluczowych puntów poniedziałkowych obrad.

1. Dyskusja o kolejnych ustawach o TK

Początek posiedzenia komisji zdominowała dyskusja o samej możliwości procedowania ustawy o statusie sędziów TK. Według opozycji prace nad projektem są bezsensowne do czasu poznania projektu ustawy o organizacji i trybie postępowania przed trybunałem. To właśnie one ma określić między innymi vacatio legis obu projektów. Nie wiadomo, kiedy trafi ona do Sejmu. Przewodniczący komisji, Stanisław Piotrowicz, nie wskazał konkretnej daty: „Na pewno w ciągu najbliższych dni, ale nie mam takiej pewności, czy w tym tygodniu. Być może nieco później. Nie potrafię na to pytanie odpowiedzieć. To też będzie zależało od wielu innych obowiązków”. W trakcie dyskusji posłowie i posłanki opozycji wielokrotnie podkreślali, że pracują na przepisach, które odwołują się do zapisów, które zna tylko Piotrowicz. Po posiedzeniu komisji Piotrowicz wprost przyznał – co wynika z procedowanej dziś ustawy – że będą łacznie trzy projekty ustaw o TK.

2. Zmiany w regulaminie Sejmu

Zasady wyboru sędziów powinny być doprecyzowane. Tylko nasze założenie idzie w tym kierunku: wybór sędziów to autonomiczna funkcja Sejmu. Skoro jest to autonomiczna funkcja, to tę materię winien – naszym zdaniem – regulować regulamin Sejmu. Tam w regulaminie jest określony sposób wyboru, a jeżeli niewystarczająco, to przyjrzymy się temu i regulamin będzie w tym zakresie doprecyzowany – mówił w trakcie obrad przewodniczący komisji, Stanisław Piotrowicz. To wyraźna zapowiedź dotycząca zmian w Regulaminie Sejmu. W związku z tym można się spodziewać, że zapisy o wyborze sędziów nie znajdą się już w kolejnych ustawach, regulujących pracę trybunału.

3. Utrzymany zapis o rozpoczęciu stosunku służbowego sędziego TK

Nie było zaskoczeń: Komisja Sprawiedliwości odrzuciła wniosek opozycji o wykreślenie z ustawy o statusie sędziów kluczowego ust. 3 art. 3, który definiuje moment rozpoczęcia stosunku służbowego sędziego TK jako momentu złożenia ślubowania. „Stosunek służbowy sędziego Trybunału nawiązuje się po złożeniu ślubowania. Sędzia po złożeniu ślubowania stawia się niezwłocznie w Trybunale w celu podjęcia obowiązków, a Prezes Trybunału przydziela mu sprawy i stwarza warunki umożliwiające wypełnianie obowiązków sędziego”. Jak przekonywali posłowie opozycji, ten zapis ma umożliwić wprowadzenie do TK sędziów wybranych niezgodnie z Konstytucją.

4. Kodeks Etyczny Sędziów TK będzie uchwalany przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK

Posłowie w trakcie prac przychylili się do propozycji Biura Analiz Sejmowych dotyczącej Kodeksu Etycznego Sędziów TK. Zgodnie z poprawką BAS-u, kodeks będzie uchwalany i tworzony przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Jednocześnie przewodniczący Piotrowicz zapowiedział, że szczegółowe zapisy dotyczące znajdą się w kolejnej ustawie o organizacji i trybie postępowania przed trybunałem. Posłowie opozycji zgłaszali też uwagi, że uwzględnienie naruszenia Kodeksu Etycznego jako podstawy wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – zwłaszcza wobec sędziów w stanie spoczynku – może być stosowane jako element represji wobec sędziów.

5. Grupa sędziów nie będzie mogła zgłosić wniosku o postępowanie dyscyplinarne. Ale pozostaje rola PG

Przy pracy nad kolejnymi artykułami ustawy, Komisja Sprawiedliwości utrzymała zapis mówiący o tym, że Prokurator Generalny może złożyć do prezydenta wniosek inicjujący postępowanie dyscyplinarne. Jak argumentował poseł Piotrowicz, i tak o wszczęciu postępowania będzie decydować TK. Politycy opozycji zwracali uwagę, że taki zapis to nałożenie „kagańca” na sędziów. Komisja zdecydowała wcześniej, że grupa sędziów TK nie będzie mogła złożyć takiego zawiadomienia, ale cały czas będzie mógł to zrobić jeden sędzia.

6. Zakaz przynależności sędziów w stanie spoczynku do partii utrzymany

Po tym jak komisja sprawiedliwość wycofała z artykułu 29 zapis o zakazie przynależności sędziego do partii politycznej, Krystyna Pawłowicz zgłosiła kolejną poprawkę, która utrzymuje taki zapis w artykule 33 ustawy o statusie sędziów.

Poprawka Krystyny Pawłowicz dodaje jedynie do istniejącego już przepisu zapis o konieczności dochowania godności statusu sędziego trybunału w stanie spoczynku: „Sędzia Trybunału w stanie spoczynku nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów, oraz musi dochować godności statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku”.

Opozycja ten właśnie zapis uznaje za jeden z najbardziej kontrowersyjnych w ustawie, uznając go za “kaganiec” nałożony sędziom.